Wat te doen in Rusland?

Actueel: wat is de moeite waard om te doen/zien in Rusland?

Tips voor Ruslandgangers. We proberen dit overzicht actueel te houden. Suggesties voor deze pagina? Mail ons op rusreis.nl@mail.ru! Mede namens andere Rusland-reizigers: dank!

Rode Plein en Kremlin, Moskou

Je ontkomt er niet aan bij een eerste bezoek aan Moskou (hier 10 tips voor Moskou-gangers): het Rode Plein en het aangrenzende Kremlin. Met aan de zijkant van het plein tegen de muren van het Kremlin (vesting) aan het rood-zwarte natuurstenen mausoleum van Vladimir Lenin waarin het gebalsemde lichaam van de leider van de Russische revolutie sinds 1924 rust (eerst in een houten mausoleum, sinds 1930 in het mausoleum van architect Aleksej Sjtsjoesjev zoals het er nu staat). In het kader van de huidige geopolitieke spanningen en de oorlog in Oekraïne kan het plein zijn afgesloten. Blijf uit de buurt van demonstraties en dergelijke.
Binnen de muren van het Kremlin is veel te zien. Je doet er goed aan je bezoek voor te bereiden, zodat je weet wat wel en wat niet te zien is, en in welke volgorde je toegankelijke plekken bezoekt. Hier de site van de Kremlin-musea.

Tretyakov Gallery

Wie van kunst houdt, kan er eigenlijk niet omheen: de Tretyakov Gallery in Moskou. Of minstens één van de Tretyakov Gallery-vestigingen: het museum heeft er namelijk méér. Naast de originele Tretyakov Gallery aan de Lavrushinsky Lane is er ook de Novaja Tretyakovskaya Galeria aan de Krimsky Val. Hier vind je er meer over.

 

Bolshoi Theater, Moskou

Het Bolshoi Theater is natuurlijk ook een aanrader, als je het geluk hebt dat er tijdens je verblijf in Moskou een aansprekende voorstelling plaatsheeft. Hier een Engelstalige video uit een reeks van Russia Beyond, over wat in en om Moskou de moeite van het proberen waard is.

Kerken

Natuurlijk vormen kerken/kathedralen en aanverwante religieuze monumenten op elke reis punten. Dé religie die in Rusland het meest beleden wordt, is het orthodoxe christendom. Orthodoxie is per definitie geënt op de traditionele elementen van het vroege christendom. Daar past een behoudende houding bij ten aanzien van kleding en mediagebruik. Wil je kerken en kloosters bezoeken, zorg dan voor kleding waarbij benen en liefst ook armen bedekt zijn. Voor vrouwen geldt dat passende hoofdbedekking moet. Neem daar bij voorkeur een ruime sjaal voor mee om als hoofddoek dienst te doen. Fotograferen en filmen is normaalgesproken in kerken meestal 'not done'.

Moskouse metro

Natuurlijk: wie in Moskou is, móet de metro van de Russische hoofdstad beleven. De ‘Moskovskij metropoliten’ met zijn bijna 400 kilometer voornamelijk ondergronds spoor en 232 stations (2019) is een fenomeen. Tientallen oudere stations hebben de uitstraling van ondergrondse paleizen. Je reist voordelig met een Trojka-card waarop je tegoed laadt. Die ‘OV-kaart’ kun je vervolgens ook in de Moskouse bussen en trams gebruiken. Hier een link naar een informatief artikel over de Moskouse metro op Russia Beyond.

Ontdek Moskou vanaf de Moskva, vanaf Kievskaya

Bekijk Moskou vanaf de Moskva! Vanaf metrostation Kievskaya zoek je buiten de oever van de Moskva op (tip: download de app Yandex Maps). Vanaf hier kun je een schitterende excursie over het water maken. Trouwens, metrostation Kievskaya is één van de mooiste metrostations, dus ook dat nodigt uit!

Bijzondere markten in Moskou

De Engelstalige Rusland-site Russia Beyond publiceerde een repo over 5 bijzondere markten in/bij Moskou.

Bunker 42

Bijzonder overblijfsel uit de tijd van de Koude Oorlog: Bunker 42. Nu o.a. restaurant. Adres: 5-Y Kotel'nicheskiy Pereulok 11. Hier een Engelstalig artikel van Russia Beyond over ondergrondse attracties in Rusland, waarin Bunker 42 als 3e locatie wordt belicht.

Aandacht voor WOII

(Bijna) overal in Rusland word je herinnerd aan de strijd in WOII, die in Rusland van 1941 tot 1945 duurde. In West-Europa is relatief weinig aandacht voor de rol van de Sovjet-Unie als geallieerde macht en naast VS, Canada, Verenigd Koninkrijk 'bevrijder'. In de nazi-ideologie waren Slavische volkeren inferieur; bij de operatie om 'Lebensraum' te scheppen voor Germaanse boeren werd stelselmatig gemoord. Toen de situatie wijzigde en het Rode Leger richting Duitsland oprukte, kwamen Duitsers en collaborateurs in het Balticum in een fuik terecht. Daarover gaat een interessant artikel in het Engels op RBTH.com.

Tankmuseum in Kubinka, Moskou-regio

In Kubinka worden Russische militaire tanks gebouwd. Er is een (historisch) tankmuseum en je kunt er ook even verderop moderner materieel zien. Het geheel wordt steeds meer één groot geheel, maar tussen de verschillende locaties zit 12 kilometer, daarom is bezoek per auto eigenlijk het makkelijkst.

Etnomir, etnografisch park in Petrovo (Kaluga-regio)

Je kunt vanuit Moskou met een slimme combi van openbaar vervoer of gemakkelijker per huurauto naar Petrovo in de regio Kaluga rijden, om daar in Etnomir op 140 hectare veel over het traditionele Russische leven te ervaren. Etnomir telt veel authentieks maar heeft ook een amusementspark-gehalte. Er is aangrenzend een dinopark. Hier een link naar de beschrijving over hoe je er vanuit Moskou komt.

Ballet (en veel meer!) in St Petersburg

St. Petersburg, of het eerdere Leningrad, daarvoor Petrograd en dik 300 jaar geleden gesticht door Peter de Grote als Sankt-Peterburg, geldt als Ruslands culturele hoofdstad.  Tip: ben je in St. Petersburg, trek dan minstens één avond uit voor theaterbezoek! Waarbij volgens velen eigenlijk een klassiek ballet niet mag ontbreken, maar dat mag uiteraard iedereen zelf weten...
Wist je dat Sint Petersburg eigenlijk 9 steden en 21 dorpen omvat? Hier lees je er meer over in  het Engels.

Sint Petersburg beleven vanaf de Neva

Misschien vind je het in het begin wat irritant: op tal van plaatsen in het centrum van St Petersburg 'struikel' je over de mensen die 'excursies' aan de man/vrouw brengen. Toch is het een aanrader minstens één zo'n excursie te boeken. Bijvoorbeeld in de zomer 's nachts een vaartochtje te maken over de rivier de Neva vanaf de Admiraltejskaja. Onze aanrader: zoek op het plein voor het Moskovskij Vokzal (station) tegenover metrostation Vosstaniya Ploschad (plein) 'Soldat' op. Je herkent hem aan zijn oranje hesje. Eigenlijk heet hij Aleksandr, maar hij is bekender onder zijn bijnaam 'Soldat' (hij diende zes jaar in het Russische leger). Bij hem kun je verschillende nachtelijke boottrips kopen. Vaak komt hij voor vertrek nog even op de kade kijken of mensen hun boot kunnen vinden.
In combinatie met de St Petersburgse 'witte nachten' (die je met een paar weken 'rek' iets vroeger of iets later in de zomer ook wel kunt beleven) en de zomerse nachtelijke opening van de bruggen levert zo'n nachtelijke vaartocht onvergetelijke beelden op. 

Novaja Gollandia/Nieuw Holland in St Petersburg

Tsaar Peter de Grote nodigde begin 18e eeuw Nederlandse scheepsbouwers uit om aan de oever van de Neva hun ambacht uit te voeren. Daar ontstond een heuse ‘kolonie’ annex scheepswerf, die tegenwoordig in de latere gemetselde toestand een trendy complex vormt. Novaja Gollandia betekent Nieuw Holland. Lees hier meer over de geschiedenis van ditbijzondere stukje St Petersburg. Gratis toegang, geopend 09.30-22.00/23.00 uur.

Kattenmuseum net buiten St Petersburg

Kattenmuseum: 10 kilometer buiten St Petersburg aan de 'Doroga Zjizni' (levensweg, een naam die verwijst naar het Beleg van Leningrad) richting Ladogameer, vind je het kattenmuseum, het Muzej Kosjki.

Russisch Museum / Russkij Musej en Hermitage

Ben je in St Petersburg, neem dan een kijkje in het Russkij Musej (Русский Музей), het 'Rijksmuseum' van de vroegere Russische hoofdstad. Je vindt er natuurlijk kunst (maar voor kunst ga je vooral ook naar de Hermitage natuurlijk) maar oa ook verrassende exposities over oude kulturen.

Katten-stripfiguren

Onbekend buiten Rusland, maar ongeveer zoals in Nederland veel mensen een stripfiguur als Lucky Luke wel kennen, is binnen Rusland Lozhkin Kot een begrip. КОТ is kat, voor een goed begrip, en Lozhkin is de achternaam van kunstenaar Vasja (officieel: Aleksej) Lozhkin die de kattenavonturen bedacht. Aan de Naberezjnaja Kanala Gribojedova 15 (tussen de Nevskij Prospekt en de bekende 'kathedraal op het bloed' is Magazin Vasi Lozhkina (winkel van Vasja Lozhkin) gevestigd. 
Voor kattenliefhebbers/liefhebbers van het kattengenre zijn er trouwens nog meer van dit soort adressen. Nabij metrostation Vladimirskaya vind je Yashkin Kot aan de Rubinsteina 30.

Alexanders Paleis

Even buiten St Petersburg vind je Alexanders Paleis; ooit onder Catharina de Grote gebouwd voor haar kleinzoon Alexander, de latere tsaar Alexander I; onder latere tsarengeneraties een geliefd 'buiten'. Hier een Engelstalige documentaire van The Moscow Times.

Taxi-excursie met Engelssprekende chauffeur

Ben je voor het eerst in Moskou of St Petersburg en spreek je geen Russisch? Overweeg dan eens een taxi-excursie met een Engelssprekende chauffeur die daarbij tevens je gids is. Via Lingotaxi betaal je 6000 roebel (100 euro) voor een rit van 3 uur (4 uur kost 8000 roebel, ca. 135 euro). Meer info hier. Of vraag ons een taxi met gids voor je te zoeken.

Voronezj: wieg van de Russische vloot

Vóórdat aan de Neva schepen werden gebouwd, experimenteerde tsaar Peter aan de Don. Om precies te zijn: het stukje van de rivier dat lokaal de Voronezj heet. Net als de stad, die in het collectieve geheugen van de Russen 'wieg van de Russische vloot' als bijnaam heeft. Bij het admiraliteitsplein ligt een replica aangemeerd waarop je een idee krijgt van de scheepsbouwactiviteiten.

Er zijn ook verschillende boeiende musea in Voronezh, waarvan het Kramskoy Museum een aanrader is. Nogal traditioneel ingericht, maar je vindt er onverwachte schatten!

WOII en Oekraïne in 'Arsenal', Voronezj

In Museum 'Arsenal' (ooit was hier de wapenopslag voor de eerste schepen van de Russische vloot, zoals die de Don bevoeren) is een moderne tentoonstelling ingericht over de Tweede Wereldoorlog. De Don vormde in de jaren 1941-1944 lang het front tussen de Duitse en de Sovjet-troepen. Een beetje in het verlengde van het verhaal over hoe de nazi's in de regio huishielden onder de bevolking, is er ook aandacht voor hoe in de periode 2014-2022 de bevolking in het oostelijk deel van Oekraïne te lijden had onder agressie vanuit nationalistische hoek vanuit Kiev. Dat is trouwens een ander verhaal en een andere afdeling van het museum.

In Rusland? Reis (ook) per trein!

Je beleeft Rusland intenser, door (ook) per trein te reizen. Je wordt je o.a. zo bewuster dat afstanden binnen het grootste land ter wereld enorm zijn. Je vakantie/reisplan te kort? Zoek een nachttrein-traject. Zo combineer je nachtrust met je verplaatsen van A naar B. Oost-westreizen (of west-oost) leveren de mooiste reiservaringen op, als je je daarbij ook nog eens bewust wordt van verschillende tijdzones enz. De zon komt vroeger op naarmate je verder naar het oosten komt, enzo... Vind je dat allemaal meer 'reizen voor gevorderden'? Doe dan de trip van Moskou naar St Petersburg tenminste per trein. Dat kán tegenwoordig met een hogesnelheidstrein overdag, maar het is véél leuker om net voor middernacht in te stappen en net voor acht uur 's morgens in St Petersburg aan te komen (of omgekeerd).

Geschiedenis 'Moeder Rusland'

Wie zich vooraf verdiept in de geschiedenis en cultuur van Rusland, ziet zoveel meer en beleeft zijn reis intenser. Schrijfster/fotograaf/historica Hester den Boer heeft met name de Stalinistische periode en hoe die tegenwoordig wordt beleefd, gedocumenteerd. Zie hier haar site Moeder Rusland (moederrusland.nl); hier haar documentatieproject Suppressed by the Saviour in Nederlands/Engels/Russisch.

Kostjonki: 'botjes'

Ga lekker avontuurlijk per bus naar Kostjonki (of huur een auto enz.), op een uurtje zuidelijk van Voronezj aan de Don. Kostjonki dankt zijn naam aan wat er is gevonden: kostjonki, botjes. Wat de grotten (en rotstekeningen in die grotten) van Lascaux in Frankrijk voor West-Europa zijn, dat is Kostjonki voor Rusland: de plek waar mammoeten én mammoetjagers hun sporen achterlieten. Over één van de opgravingen is een museum gebouwd, dat zeer de moeite waard is.

Natuur in Rusland

Aan de natuur in Rusland kun je met gemak een hele website wijden... Kijk met behulp van Google Translate maar eens rond op de site сезоны-года.рф (seizoenen van het jaar.rf, en daarop de pagina over natuur). Die site is gericht op scholieren en neemt je mee naar de toendra, steppe, taiga, bergen en bosgebieden binnen Rusland. Je vindt er bijvoorbeeld planten die specifiek bij één van die landschappen horen. Ook tot de verbeelding sprekende dieren kunnen je triggeren om een bepaalde hoek van Rusland op te zoeken. Of je nu wolven wilt spotten, of misschien wel de Amoer-tijger. Of - voor 'vogelaars' de bijeneter in zijn natuurlijke habitat wilt zien, of de hop. Begin je in het westen van Rusland vanuit één van de Baltische buurlanden, dan merk je hoe populair daar ooievaars en zwaluwen zijn op het platteland.

Izjevsk/Izhevsk, Udmurtia

Stad tussen Kazan en Perm (dus voor TransSib-gangers 'op de route'!). Michail Kalasjnikov, uitvinder van o.a. de AK-47, kwam hier vandaan. Dus schrik niet bij veelvuldig gebruik van het symbooltje van deze 'avtomat'... Hier een Engelstalige video over Izjevsk.

Jasnaja Poljana, landgoed van schrijver Lev Tolstoj bij Toela

Noem de naam Lev Tolstoj, en iedereen (nou ja, bíjna iedereen) denkt aan literair werk als 'Oorlog en Vrede' en 'Anna Karenina'. Tolstoj's landgoed Jasnaja Poljana bij Toela/Tula is te bezoeken. En een achter-achter-achter-achter-kleinzoon, Ilya Tolstoj, maakt er nu heerlijke appelsappen... Hier zie je er een artikel mét inspirende video over op de site van The Moscow Times.

Misjkin/Myshkin: 'muizenstad' dan wel museumstad aan de Wolga

Misjkin op de westoever van de Wolga in de provincie Jaroslavl profileert zichzelf als museumhoofdstad. Eén van die musea is het Muizenmuseum, afgeleid van de naam van de stad die in het Russisch asociaties met muizen oproept.

Altai

Altai. de regio in Zuid-Siberië die uitloopt in het 'vierlandenpunt' Kazachstan, China en Mongolië. Eindeloze vlakten en het gelijknamige berggebied, dat geldt als voorgebergte van de Himalaya. Je bereikt het door vanuit Novosibirsk richting Gorno-Altaysk te reizen. Hier een YouTube-impressie van de regio.

Joodse autonome regio/Birobidzjan

Voor iedereen die de TransSib als avontuur overweegt: stap óók eens uit in Birobidzjan in de Joodse autonome regio! 'Net' voordat in 1948 de Joodse staat Israël werd opgericht, ontstond in de jaren dertig van de 20e eeuw de Joodse autonome republiek binnen de Sovjet-Unie in het Verre Oosten. De ligging maar meer nog de natuurlijke omstandigheden en klimaat zorgden ervoor dat het leven hier niet eenvoudig was/is. Joden kwamen ook niet altijd even vrijwillig naar deze regio. Eind jaren '40 tot zijn dood in 1953 vervolgde Stalin bovendien de Joodse elite en de Joodse cultuur, óók hier. Dat deed ook hier vandaan Joden besluiten naar Israël te vertrekken. Anno nu is nog maar 1 procent van de bevolking van de 'Joodse autonome regio' Joods. Evengoed blijft de Joodse cultuur overal zichtbaar. Elk straatnaambordje is óók in het Ivriet en overal zie je de davidsster als symbool. Hieronder een video over de geschiedenis van de regio, of klik hier voor een korte reportage over hoe een oudere Joodse inwoonster overleeft.

Drink thee (aan de samovar)

Wordt in 'Engelse' culturen hoog opgegeven over de cultuur rond thee, zonder dat het high tea heet, kunnen de Russen er ook wat van. Tafels moeten gevuld als thee wordt gedronken, waarbij veel Russen bij de thee nogal wat (zoets) naar binnen werken. En uiteraard is het ook hét moment waarop tijd is voor verhalen. Verwar het niet met het moment dat er wodka aan te pas komt, hoewel heel soms het een in het ander kan overgaan. Rond de theecultuur is de manier waarop in Rusland thee wordt gemaakt, interessant. Vraag naar een 'samovar', en je komt bij een apparaat te zitten dat letterlijk 'zelfkoker' heet (sam=zelf, varít=koken). Hierin wordt water gekookt cq lang op 100 graden gehouden.

Oude modellen zijn houtskoolgestookt, nieuwe soms op elektrisch. In 1989 gaf de USSR-post een serie postzegels uit met een paar historische samovar-modellen. In een theepot wordt geconcentreerde thee gemaakt, die lang kan trekken en waaruit je wat sterke thee inschenkt die je aanlengt met water uit de samovar.

Tula/Toela

Wil je naar de bakermat van de samovar, sla dan de stad Tula niet over! Tula is zowel bekend van de samovar als van de Tulskij Prjanik, een heerlijke én lang houdbare koek - voor bij de thee uiteraard... Hier een mogelijk inspirerende video  over wat je in Tula allemaal kunt doen.

Wolga

De Wolga is met 3.530 kilometer Europa's langste rivier. Hij begint bescheiden maar wordt al snel zo breed, dat je moet opletten bij het voorbereiden van trips waar je een brug vindt om de rivier te kruisen. De Wolga mondt uiteindelijk uit in de Kaspische zee. Een boeiende plek is Kalyazin in de regio Tver, waar de Wolga in de jaren '40 van de vorige eeuw zo'n 200 dorpen en goeddeels ook de stad Kalyazin heeft opgeslokt toen er een waterkrachtcentrale werd gebouwd waarbij de Wolga een stuwmeer vormde achter een dam. Hier een video:

Russia Beyond's Top 30

De website Russia Beyond (eerder geheten Russia Beyond the Headlines), een initiatief van het Russische persbureau RIA Novosti, publiceerde een top 30 van Russische steden die een bezoek waard zijn.